Foto: Lauran en Jan juli 2008 op de oude plek van de rupsbaan van Graat op de hoek van het Besterdplein (foto Godrie Spijkers).

Jan Hoefnagels uit het Limburgse Swalmen is een kermisbaas, die ik in vier stadia van mijn (kermis)leven heb meegemaakt.

1. Beginjaren zestig stond de welbekende rupsbaan van Tinus en Lies Graat-Lutgens vaak op de hoek van het Besterdplein. Jan, verliefd-verloofd met dochter Annie Graat, was de bedrijfsleider op het spul. Ik heb als jochie een of twee jaar de rups mee opgebouwd en herinner me Jan, in zijn vertrouwde grijze stofjas, als de absolute opbouwregisseur waarmee niet te spotten viel. Z moest het gebeuren, en niet anders. En snel...

2. Een jaar of 16-17 was ik en al een paar vakantieseizoenen met de gebroeders Moonen uit Tilburg, Giel Arends uit Enschede en Pietje Trommelen uit Waalwijk meegetrokken door kermisland. Op mijn bromfiets ging ik naar de kermis in Berkel-Enschot; Jan's Butterfly stond linksachter op het Wilhelminaplantsoen. Het was een prachtige rupsbaan; Jan kon - naast Pukkie - nog wel een extra mannetje gebruiken. Ik ben naar huis gereden en heb mijn weekendtas gepakt. In Berkel-Enschot heb ik nog een paar dagen helpen draaien, waarna de onvermijdelijke afbraak volgde en een overtocht naar het Limburgse Schaesberg. Jan vond 'Lauran' maar een gecompliceerde naam om telkens om te roepen op de rups en kortte die in tot 'Lauwke'. Net twee hondjes, Pukkie en Lauwke.

3. Jan Hoefnagels kocht een autoscooter en belandde daarmee - in ieder geval in 1987 - op het Besterdplein. Ik zat meteen bij hem in de kassa. Een jaar eerder was ons boek 'Veel vermaak en weinig wol' uitgekomen en Jan vertelde vol trots over zijn rupsbaan in de jaren zestig, slechts enkele meters van zijn toenmalige standplaats verwijderd. Ook haalden we herinneringen op uit de tijd dat ik met hem mee was getrokken. We wisten allebei nog dat Jan op de Limburgse provinciegrens met motorpech langs de snelweg was komen staan en dat zelfs de Wegenwacht het probleem aanvankelijk niet had kunnen verhelpen... In 1987 kwam ik ook als verslaggever nog in Jans kraam te pas. Samen met zestien andere kermisexploitanten was hij ontevreden over de omzet op het Besterdplein. Het lunapark was verkeerd geplaatst waardoor de mensen het Besterdplein over het hoofd zouden zien en het links zouden laten liggen. Uit onvrede dreigden de spullenbazen halverwege de kermis hun attracties al af te breken. Om zijn woorden kracht bij te zetten, reed actieleider Jan enkele kolossale pakwagens het plein op en laadde alvast enkele scooterwagentjes in. Uiteindelijk kregen de 'gedupeerde' exploitanten 31.000 gulden van de gemeente Tilburg terug.

4. In 2002 ontmoette ik Jan en Annie op zaterdagavond in het overvolle 'Caf van de Kermis' in Weert. Iedereen was in een uitgelaten stemming en het bier vloeide rijkelijk. Toen ik binnenkwam met een stapeltje exemplaren van 'Draaiboek van een kermisgek' viel Jan bijna van zijn barkruk van verbazing. Bij zijn talrijke vrienden prees hij het boek regelrecht de hemel in, daarbij iedereen nadrukkelijk wijzend op de foto van zijn oude rupsbaan op het Besterdplein. Uit puur enthousiasme kocht Jan voor wie er nog geen had een boek. Een uitnodiging om eens te komen eten in Swalmen, ligt er nog...

Lauran Wijffels